Ouders, broers en zusters van probleemkinderen.

Ik weet niet hoe oud deze berichten zin.
Maar het leek me wel zinvol om het te plaatsen.

Ouders, broers en zussen...
Wat kan het voor ouders, broers en zussen betekenen, wanneer een zoon/dochter, broer of zus in het gezin aan een persoonlijkheidsstoornis lijdt?
We proberen die vraag te beantwoorden aan de hand van uitspraken uit de mond van broers, zussen en ouders.

Uitspraken van broers en zussen:

• Als kind word je weinig verteld, maar zie je veel.
• Je voelt je schuldig, dat je aandacht vraagt van je ouders, jouw problemen zijn niets vergeleken bij die van de andere.
• Je maakt je veel zorgen, je ziet je ouders en broer of zus lijden.
• Je ziet je ouders kapot gaan en je hebt zelf ook recht op gezonde, opgewekte ouders
• Je ouders worden door de problemen in beslag genomen en er blijft geen ruimte over voor jouw zaken.
• Ik kan toch niet zeggen dat ik boos ben, omdat zij niet op mijn diploma uitreiking waren, want mijn zus had zich,beschadigd en dat ging voor.
• Ik zeg maar niets tegen mijn ouders, ze hebben al genoeg aan hun hoofd.
• Mijn zus zorgt ervoor dat ze altijd haar zin krijgt en naar mij wordt niet geluisterd.
• Ik mis de gezelligheid van vroeger zo.
• Ik begrijp het wel, maar ik voel mij boos, omdat er geen wezenlijke aandacht voor mij is.
• Ik werd uit goed bedoelde zorg buiten de problemen gehouden en daardoor voelde ik mij niet serieus genomen
en buitengesloten.
• Ik durf mijn eigen leven niet leiden, ik ben bang dat ik het ook kan krijgen.
• Ik heb angst om kinderen te krijgen, ik wil niet dat ik een kind krijg, dat dit moet meemaken.
• Ik voel mij verantwoordelijk voor mijn zus, zij heeft mij nodig, maar ik kom doordoor aan veel dingen voor mijzelf niet toe.
• Ik ga nooit met vakantie, want dan kan ik niet naar mijn broer toe en ik heb mijn ouders beloofd er altijd voor hem te zijn.
• Ik wil niets meer met mijn gekke zus te maken hebben. Het is haar schuld dat alles is veranderd en mijn ouders zien alleen haar.

Uitspraken van ouders:
• Ik hou het niet vol.
• Ons gezin gaat er aan kapot.
• Ik hoop, dat de andere kinderen er niet teveel last van hebben.
• Wat heb ik verkeerd gedaan?
• Ik voel mij zo schuldig.
• Had ik eerder moeten ingrijpen?
• Wat had ik kunnen doen?
• Ik voel mij door de hulpverlening in de steek gelaten.
• Ik ga nooit op vakantie, want stel je voor dat...
• Ik voel me schuldig tegenover de andere kinderen, want die komen aandacht tekort.
• Wie zorgt er voor haar/hem als wij er niet meer zijn?
• Niemand in mijn omgeving begrijpt er iets van.
• Ik doe bijna nooit meer leuke dingen.
• Zou ze ooit weer beter worden?
• Waar hebben we dit aan verdiend?
• Ik hoop dat het niet erfelijk is.
• Waarom maakt zij ons kapot?
• Straks maakt zij er een einde aan.
• Ik kan geen ‘neen’ zeggen tegen haar, want ze is ziek.

Welke tips en adviezen kunnen aan ouders, broers en zussen gegeven worden?

Het is duidelijk dat je als familielid niet ver komt met een lijstje goed bedoelde tips en adviezen, maar toch schrijven we er hieronder enkele neer.
Het zijn in de eerste plaats dingen, die goed zijn om weten en die je kunnen helpen om twijfel opzij te zetten. Heel dikwijls klinken de tips eenvoudig, maar is de toepassing ervan moeilijker dan je denkt.
Een tip zoals ‘wees goed geïnformeerd’ ,klinkt bijna banaal, maar wat, wanneer je voor de psychiater zit en eigenlijk niet goed begreep, wat hij je zojuist probeerde duidelijk te maken.
Zeg je dan: “Dokter, excuseer, maar kunt u dat nogmaals herhalen” of zwijg en knik je?
‘Wees goed geïnformeerd’ betekent eveneens, dat je op zoek gaat naar leesbare lectuur. Met leesbaar bedoelen we dat de boeken en artikels niet geschreven zijn in de taal van de hulpverlener-professioneel, maar in een taal die begrijpbaar is voor de leek, voor de niet-ingewijde, voor het familielid, dat pas met de problematiek in aanraking komt. Hoe kom je aan dat soort lectuur? Ga je op zoek in de stadsbibliotheek, laat je informeren bij een hulpverlener, surf je op internet, neem je contact op met Similes,...?
Bij het lezen van vele van die adviezen zult u dus wellicht gaan denken:
“Allemaal goed en wel, maar hoe moet ik dat doen?”
Meteen is de beperktheid van goed bedoeld advies aangetoond.
Je moet hoe dan ook veel voor jezelf uitzoeken.
Een deel van de antwoorden kan je vinden door op zoek te gaan naar en te praten met familieleden, die zich in dezelfde situatie bevinden, meer antwoorden kan je vinden door samen met andere familieleden deel te nemen aan een training, die vertrekt vanuit heel concrete vragen over hoe-ga-ik-in-die-of-die-sitiatie-bestom-met-mijn-verwant.
Een dergelijke training loopt nu reeds in het Psycho-Medisch-Centrum Parnassia.

Tips en adviezen voor broers en zussen.
• Wees goed geïnformeerd.
• Geef duidelijk uw grenzen aan; waarbij u wel en niet kan/wil helpen.
U bent nooit verantwoordelijk voor uw broer of zus.
• Als u wilt steunen, bepaal dan zelf hoeveel en in welke mate.
• Neem uw eigen gevoelens ernstig.
• Neem de tijd en ruimte, die nodig is om uw eigen leven op te bouwen, wees daarover naar ouders duidelijk en vertel hen hoe moeilijk het voor u is.
• Probeer uw boosheid en woede en het gevoelen altijd op het tweede plan te komen met uw ouders te bespreken.
• Probeer of u de onmacht en boosheid met ouders kunt delen. Vaak kom je dan tot de ontdekking dat u elkaar aan het beschermen bent.
• Realiseert u zich, dat u uw eigen leven mag leiden. Zorg daarbij goed voor uzelf, maak tijd en koester uw vriendschappen en hobby’s.
• Zoek lotgenoten, indien u ondersteuning zoekt.
• Zoek professionele hulp, indien u dreigt vast te lopen. Houvast, en bij het omgaan met een familielid, dat lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis.
Hoe ga je om met je familielid?
Je kunt het niet leren door er een boek over te lezen. Je kunt het enkel leren door het te doen en door in gesprek te gaan met mensen, die in dezelfde situatie verkeren en dezelfde ervaringen delen als u.
• Probeer respectvol te blijven en toon regelmatig uw interesse.
• Probeer te accepteren, dat het om een ernstige psychiatrische stoornis gaat.
• Probeer te onderhandelen volgens het principe: ‘voor wat hoort wat’.
• Probeer telkens tot tien te tellen, in plaats van er vanuit uw eigen emotie van alles uit te gooien, waar u later weer s pijt van krijgt.
• Probeer zo duidelijk mogelijk te zijn en geef uw grenzen daarbij aan.
• Probeer consequent te zijn.
• Bedenk, indien nodig welke sancties u kunt opleggen.
• Probeer samenwerking te zoeken.
• Win informatie in door middel van brochures, boeken, voorlichtingsdagen, internet, gesprekken met de hulpverleners en met de patiënt zelf.
• Zoek ondersteuning bij lotgenoten, hulpverlening, een goede vriend of vriendin.
• Neem deel aan trainingen gegeven door hulpverleners, werkzaam in gespecialiseerde afdelingen voor persoonlijkheidsproblematiek.

Op initiatief van Similes gaan in de maand september een vijftiental hulpverleners werkzaam in psychiatrische ziekenhuizen en centra voor geestelijke gezondheidszorg gelegen in de vijf Vlaamse provincies op werkbezoek bij dhr. Hans De Jong en dokter Van Meekeren.
In het psycho-medisch centrum Parnassia in den Haag ontwikkelden zij een training voor familieleden.
Het is de bedoeling, dat in de toekomst ook hier in het Vlaamse land opleidingen georganiseerd worden.
Wij bezorgen u hierover meer informatie in een van de volgende tijdschriftnummers.

Workshopbegeleider: dhr. Hans de Jong, familiebegeleider en trainer,
Psycho-Medisch Centrum Parnassia, Den Haag.http://www.parnassia.nl/
Bewerking tekst: Dirk Debruyne

De smaak van het leven
Ik heb de smaak van het leven opnieuw te pakken
Het is zo zoet
De geur van lelies, vlinders in de lucht
Alles lijkt weer zin te hebben
Ik rook een sigaretje en laat een zucht
Ik denk aan de weg die ik heb afgelegd,
aan die die nog komen moet
aan liefde die was te voorkomen
Maar ik heb de smaak van het leven weer te pakken
Vanavond is alles goed, ik laat me niet meer zakken
Bas