Encyclopedie van de angst

Encyclopedie van de angst

Hier een gedeelte uitgelicht.

Citaat :

Woensdag 17 februari
Angst als psychische stoornis
Prof. dr. Damiaan Denys (Psychiatrie, UvA/AMC)
Live/Opname
Wat is angst? Die vraag is op verschillende manieren te beantwoorden, zo laat professor Damiaan Denys zien. De filosofische benadering stelt de vraag wanneer angst abnormaal wordt. Angst is immers óók een gezonde, noodzakelijke reflex. Pas als die uit de hand loopt, spreken we van een stoornis. Een andere manier om over angst te spreken is door te kijken naar haar expressie: welke uitingsvormen heeft angst? En waar komt angst vandaan? Sommige angststoornissen huizen op welbepaalde plekken in de hersenen. Noties als het onderbewuste hebben allang afgedaan. Maar angst verdwijnt natuurlijk niet zodra we over voldoende kennis beschikken. Je kunt niet rationeel je angst wegdenken. Toch kunnen angst en cognitie elkaar wel beïnvloeden. Dat zie je aan modes in diagnostiek en in de manier waarop mensen tegen angst aankijken. Wat vroeger normaal was, vinden we nu niet meer acceptabel. De vraag wat angst is, wat normaal en wat abnormaal, zal nooit definitief beantwoord kunnen worden.

Citaat :

[i]Woensdag 24 februari
De literaire expressie van angst
Ingmar Heytze (dichter) en dr. Hans van Stralen (Literatuurwetenschap UU en VU)
De existentialistische filosofen noemden angst een van de meest indringendste én basale menselijke emoties, waarin de afgrond van de vrijheid ervaren wordt. Misschien is angst daarom ook een literaire emotie bij uitstek. In de hele letterkundige geschiedenis is angst een terugkerend thema. Veel schrijvers hebben getuigenis afgelegd van hun eigen worsteling met angst in een literair werk. Wat maakt de literatuur tot zo'n geschikte plek om angst te berde te brengen? Hebben we fictie nodig om zulke diepe, existentiële emoties te beschrijven? Of is het andersom, hebben kunstenaars aanleg voor angst en hangt die samen met creativiteit? Hans van Stralen bespreekt angst als literair fenomeen.
Ingmar Heytze is ervaringsdeskundige, zowel als schrijver als op het gebied van angst. Hoe verhouden die twee zich bij hem tot elkaar? Helpt de angst hem bij het scheppen? Heeft de angst hem in de richting van de letteren gestuurd? Of zijn het twee zaken die niets met elkaar te maken hebben?

Citaat :

Woensdag 3 maart
Over regulering van angst
Prof. dr. Huub Schellekens (Innovatie en Medische Biotechnologie, UU en columnist)
Live/Opname
Medicijnen bezweren de angst voor ziekte en dood en geven een gevoel van veiligheid. We gaan ervan uit dat medicijnen aansluiten op onze behoeften en steeds beter worden. Soms werkt het echter andersom, stelt professor Huub Schellekens. Wie bepaalt de grens tussen ziek en gezond? De medische wetenschap, zou je zeggen. Maar ook de farmaceutische industrie speelt een grote rol in de benoeming van ziektes en de gewenste behandeling. Commerciële belangen spelen een rol. Innovatie is niet winstgevend en krijgt daarom geen kans. Kan kennis tegen die marktwerking opboksen? De macht van de farmaceutische industrie is gigantisch en strekt zich uit tot op de universiteit. Onderzoek zit vast aan industrie. De industrie drijft op haar beurt op de onzekerheid van mensen. Bezweren medicijnen de angst voor ziekte en dood, of houden ze die juist in stand?

Levensangst

Normaal gesproken treedt angst pas in werking op het moment dat we voor bedreigende situaties komen te staan. Angst heeft dan een waarschuwingsfunctie: pas op, er dreigt gevaar!. Bij een angstsignaal wordt het lichaam door een stoot adrenaline in staat van paraatheid gebracht om juist te kunnen reageren: te vluchten of te vechten, “fight or flight”.
En op het moment dat het gevaar geweken is komen we binnen niet al te lange tijd weer in ons normale doen terug. D.w.z. dat we de angst niet meer voelen en weer normaal, evenwichtig en rustig kunnen reageren.

Toch zijn er veel mensen bij wie dit systeem niet goed werkt. Zij krijgen ook angstreacties als er geen sprake is van een reëel gevaar. Veel mensen maken zich dusdanig bezorgd over wat hun allemaal zou kunnen overkomen in het leven, zodat ze daardoor angstig worden en dus geremd worden in hun functioneren. Alleen dus de gedachten al aan wat zou kunnen gebeuren veroorzaakt angst. Angst een enge ziekte te krijgen, angst om verlaten te worden, angst voor de eigen impulsen of driften, angst voor de eigen emoties, angst om op eigen benen te staan, angst om alleen te zijn, angst voor het ouder worden. Angst voor het leven eigenlijk dus.

Allemaal “gevaardreigingen” waardoor men zich verwrongen door het leven kan gaan begeven en een overmaat van levensenergie wordt gestopt in het trachten te voorkomen van dit soort potentiële “rampen”. Afgezien nog van het feit dat men op dit soort factoren toch geen invloed heeft, beseft men niet dat men door dit soort onvruchtbare zorgenmakerij het leven aan zich voorbij laat gaan.

Op de loop gaan, in wat voor vorm dan ook, voor je angsten, helpt niet. Vermijdingsgedrag maakt de angst alleen maar groter. De enige echte oplossing is je angsten onder ogen te zien in een cognitieve-gedragstherapie of een inzichtgevende en confronterende psychotherapie, ze aan te pakken en te elimineren.
En wat betreft onontkoombare zaken zoals b.v. “ouder worden”, die dienen werkelijk geaccepteerd te worden als men niet tot aan zijn dood toe zich angstig wil blijven voelen.
Dan is de weg vrij naar een relatief angstvrij, stabiel en evenwichtig bestaan.

Soorten angsten
Hoewel de lichamelijke verschijnselen van de meeste angsten hetzelfde zijn, kan de aard van de angst waaraan mensen kunnen lijden heel verschillend zijn. Zo is er een groot verschil tussen:

1. Reële angst:
Je ziet een grote agressief blaffende zwarte hond op je afrennen en je wordt bang. Je loopt op straat, hoort schoten en je wordt bang. En dat is maar goed ook, want in deze gevallen wijst je angst op een dreigend gevaar en maakt het lichaam in staat van paraatheid om te vechten of te vluchten.
Dit zijn dus in wezen gezonde angsten en daarvoor heeft men geen therapeut nodig,

2. Neurotische angst
We spreken van neurotische angst als de afweermechanismen te kort schieten, dus als verdrongen impulsen,
gevoelens, verlangens, fantasieën of herinneringen in het bewustzijn dreigen door te breken. Er is dan dus sprake van een onbewust innerlijk conflict. Met name een conflict tussen impulsen, verlangens of gevoelens enerzijds en het verbod daarop van het strenge geweten anderzijds. Zich uitend in:
a. Gewetensangst is dus de angst voor het eigen strenge tirannieke geweten, dat je steeds veroordeelt.
Men lijdt dan dus aan neurotische of ziekelijke schuldgevoelens. Want er is natuurlijk een verschil tussen een gezond en een neurotisch schuldgevoelen. Een gezond schuldgevoel remt de agressie en wekt het verlangen iets goed te maken.
b. Driftangst is dus de angst voor de eigen verdrongen impulsen of verlangens van seksuele of agressieve aard.
c. Faalangst, is angst die samenhangt met de eigen perfectionistische ik-idealen. De angst dus om te kort te schieten ten gevolge van de hoge, bijna onhaalbare doelstellingen en perfectionistische trekken in het karakter
d. Separatie of verlatingsangst. is de angst om verlaten of in de steekgelaten te worden. Zo iemand reageert
uiteraard aanklampend, is overgevoelig voor verlating en neigt naar pathologische rouw, depressie dus.
e. Fusieangst is het tegenovergestelde van verlatingsangst. De angst zich volledig in de ander te verliezen
Angst voor intimiteit dus eigenlijk Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis lijden vaak aan een
gecombineerde separatie en fusieangst, hetgeen leidt tot “aantrekken en afstoten” van anderen.
f. De angst om de waardering van anderen te verliezen ten gevolge van een veelal zeer laag gevoel van eigenwaarde
g. De angst te worden uitgelachen. Schaamtegevoelens dus omdat je denkt dat je impulsen of verlangens verboden zijn. Wie zich schaamt, denkt afgewezen te worden om hetgeen waarover men zich schaamt

3. Psychotische angsten .
Dat zijn hevige angsten ten gevolge van het feit dat men psychotisch is geworden, dus last heeft van waandenkbeelden en/of hallucinaties. Die kunnen uiteraard zeer beangstigend zijn. Men denke aan:
a. Paranoïde angst of achtervolgingswaan.
b. Desintegratieangst, de angst dus als het ware uiteen te vallen ten gevolge van de wanen en hallucinaties die
men heeft ten gevolge van een psychose of drugsgebruik.

Onbewuste innerlijke conflicten kunnen zich overigens niet alleen in allerlei neurotische angstklachten (zoals paniekstoornis, agorafobie, sociale fobie, gegeneraliseerde angststoornis, specifieke fobie, obessief-compulsieve of dwangstoornis) uiten, maar ook in allerlei andere symptomen van neurotische stoornissen tot uiting komen zoals: in stemmingsstoornis of depressie, somatoforme stoornissen: dat zijn onverklaarbare lichamelijke klachten, seksuele functiestoornissen, eetstoornissen, slaapstoornissen, stoornissen in de impulscontrole of in relationele problemen.

Probeer eens nauwkeurig naar je angst te kijken en te vertellen wat de aard van je angst is:
Gewetenangst, veroorzaakt dus door neurotische schuldgevoelens?
Driftangst, Angst dus voor eigen weggestopte woede of seksuele impulsen of verlangens?
Faalangst, vanwege je perfectionisme?
Verlatingsangst, vanwege je gedachte het alleen niet te redden, dus samenhangen met afhankelijkheid?
Fusieangst, dus de angst jezelf in een ander te verliezen, voortkomend uit de angst voor lichamelijke of emotionele intimiteit?
Sociale angst, voortkomend uit minderwaardigheidsgevoelens of schaamte gevoelens?
Paranoïde en/of desintegratieangsten?