Schaamtegevoel houdt gewelddadige relatie in stand

Schaamtegevoel houdt gewelddadige relatie in stand

Posted by: Younes Ouazzani Date: jun 13 2010 : Relaties Comments: Reageren uitgeschakeld


Geweld in een relatie of binnen gezinnen wordt vaak gekarakteriseerd door een patroon van wisselend gedrag. Juist deze wisseling van schaamteloos gedrag en de pauzes waarin er weer liefdevol gereageerd wordt, versterken paradoxaal genoeg de binding met de gewelddadige partner.
Vicieuze cirkel van liefde en geweld
Waarom verlaat je als vrouwzijnde die gewelddadige man niet gewoon? Makkelijker gezegd dan gedaan, want zowel de man als de vrouw lijkt zich vaak in een vicieuze cirkel van liefde en geweld te bevinden. Deze cyclus begint bij een hevige ruzie waarop beide partners een gevoel van schaamte ervaren. Vervolgens gaat deze schaamte bij de man over in een gevoel van woede en bij de vrouw resulteert dit in wrok en verborgen revanche. Een analyse van deze spiraal van schaamte en geweld laat zien dat de partners steeds weer (vergeefse) pogingen doen om de relatie te herstellen. Daarbij zorgt gezamenlijke ontkenning van het geweld en de schaamte voor een gevoel van verbinding. Het verwerken van deze schaamte heeft voor beide partners een andere betekenis.
De vrouw blijkt haar gevoelens van schaamte meer te internaliseren in tegenstelling tot de man die zijn schaamte meer externaliseert door middel van woede-uitbarstingen waarvan hij de oorzaak en schuld bij haar onmogelijke gedrag legt. Het trieste gevolg is een proces van wederzijdse vernedering en beschaming in de vorm van een negatieve spiraal met een eindeloze herhaling van vernedering, schaamte en geweld.
Vrouwen schamen zich meer
Vrouwen hebben over het algemeen meer schaamtegevoel dan de mannen. De veronderstelling is dat vrouwen meer internaliseren door zelfverminking, zelfbeschadiging en zelfverachting. De mannen projecteren hun schaamte daarentegen meer naar buiten toe door middel van geweld. Een verklaring voor het gewelddadige gedrag van deze mannen is dat zij meer schaamtevolle gebeurtenissen hebben meegemaakt in hun jeugd dan de ‘normale’ man. Wanneer deze schaamte dan weer wordt opgeroepen, zijn zij eerder geneigd over te gaan op gewelddadig gedrag.
Psychoanalytici bevestigen deze link tussen schaamte, narcisme en hechting. Schaamte uit zich dan op een gewelddadige manier, omdat de positie en het ideaalbeeld van de gewelddadige man binnen de primaire groep (ouders of geliefde) in het geding is. Het gevolg is een narcistische krenking van de man waarin bij ontkenning van het ideaalbeeld door betrokkenen een kwetsbaar en schaamtegevoelig zelfbeeld ontstaat.
De man heeft het gevoel tekort te schieten en probeert dit te compenseren door een onnatuurlijk hoog zelfbeeld van zichzelf te koesteren en hiernaar proberen te leven. Bij hun vlucht in narcisme zetten mannen vrouwen op en voetstuk. Dreigen vrouwen van dit voetstuk te vallen, dan is geweld (die voortkomt uit narcistische woede) het gevolg.

(Groen, M. (2003). De Samenhang van schaamte en geweld. Tijdschrift voor psychotherapie, 29, 255-269)