kortdurende psychodynamische psychotherapie

Kortdurende psychodynamische psychotherapie.

De klassieke psychoanalytische behandeling is een hoogfrequente (meerdere malen per week) en een jarenlang durende behandeling. Ook de psychoanalytische psychotherapie duurt vaak 1 a 2 jaar met een of twee zittingen per week. De laatste decennia hebben zich aanzienlijk korter durende varianten ontwikkeld onder de naam kortdurende psychodynamische psychotherapie. In Nederland is in 1989 de VKDP, de Vereniging voor Korte Dynamische Psychotherapie, opgericht. Kenmerkend voor de kpp is:

1. Afweer uitdagen
De kern van de methode is gericht op een intensieve bewerking van de afweer en weerstand
Er is veel aandacht voor de zogenaamde karakterweerstanden, zoals een typische glimlach, typische bewegingen van armen of benen, een bepaalde mimiek. In de regel verbergen die weerstanden een op dat moment onderdrukt gevoel. “Ik zie je glimlachen, voel je je werkelijk vrolijk?” Tactische weerstanden die tot uitdrukking komen in zinnen zoals: “Ik denk dat ik boos ben” of “zo ben ik nu eenmaal” worden gespiegeld met het volgende type confrontatie: “Ben je boos of ben je niet boos?” De bedoeling is snel en direct een betekenisvol contact tussen cliënt en therapeut opgang te brengen. M.a.w. het therapeutisch effect van echte menselijke betrokkenheid wordt hoger aangeslagen dan het laten ontstaan en doorwerken van overdrachtsverschijnselen.

2. Angst verhogen
De benadering van de therapeut werkt angstverhogend op de cliënt, zodat afweer en weerstand (die het effect van de therapie bedreigen) optimaal zichtbaar worden. Doel daarvan is de cliënt bewust te maken van zijn neiging vast te houden aan zelfdestructieve afweer. De verantwoordelijkheid voor het al dan niet loslaten van de afweer wordt bij de cliënt gelaten

3. Druk uitoefenen
Er wordt druk op de cliënt uitgeoefend om zijn authentieke (echte) gevoelens te ervaren, omdat verondersteld wordt dat verdrongen gevoelens (of impulsen, behoeften, verlangens, fantasieën en/of herinneringen) ten grondslag liggen aan de symptomen. De cliënt die steeds opnieuw zijn klachten vertelt wordt onderbroken met de vraag: “Ik weet wat je klachten zijn, maar vertel me nu eens wat je probleem in je leven is”. Het gaat om het
beleven en het bespreken van drie aspecten van die diepliggende gevoelens:
a.de cognitieve kanten zoals de beelden en voorstellingen die bij een gevoel horen.
b.de fysiologische aspecten, dus de lichamelijke sensaties op het moment dat het gevoel sterker wordt (zonder lichamelijke sensaties geen echt gevoel)
c.de gedragsmatige kanten van het gevoel.

4. Negatieve overdracht
Door het ontwrichten van de weerstand en het activeren van diepliggende gevoelens wordt vaak een negatieve overdracht opgewekt. Irritatie over en agressie tegenover de therapeut worden aanvankelijk onderdrukt. Maar die afweer wordt dus ontregeld zodat de agressie vrij komt. De cliënt wordt nijdig op de therapeut die zijn weerstand frustreert en daarmee aan het wankelen brengt. Dat maakt de weg vrij voor andere onderdrukte gevoelens impulsen, behoeften, verlangens herinneringen of fantasieën.

5. Analyseren van schuld en schaamte.
Schuld en schaamte worden meestal opgevat als afweer van dieperliggende gevoelens. En het is dan ook van het allergrootste belang die uiterst remmende gevoelens te leren loslaten door er uitvoerig over te spreken.

6. De houding van de therapeut.
De passieve, afwachtende houding van de klassieke psychoanalyse is volkomen afwezig bij de kpp. De therapeut is actief, emotioneel betrokken, echt en authentiek en zorgt er sturend voor dat de focus van de behandeling niet uit het zicht verdwijnt. Hij integreert verschillende therapeutische technieken uit de gestalttherapie, de cognitieve-gedragstherapie en experientiele technieken. En i.p.v. de vrije associatie van de klassieke psychoanalyse luidt de instructie ongeveer als volgt. “De bedoeling is dat je praat over je meest intieme, persoonlijke gedachten, gevoelens, impulsen, behoeften, verlangen, herinneringen, dromen of fantasieën. Wees daarbij eerlijk en oprecht over alles, ook over de behandeling hier. Dan is de kans dat we samen succes hebben het grootst” En in de traditie van Davanloo worden in de beginfase vaak uitgebreide sessies van tussen de 2 en 4 uur gehouden. De therapeut toont respect voor de authentieke gevoelens van de cliënt maar niet voor diens afweerpatronen. Indien een cliënt niet toekomt aan het praten over en werken aan belangrijke gevoelens in het hier en nu, vermindert de empathie van de therapeut wat hij in zijn non-verbale expressie tot uiting kan brengen (wegkijken, onderuit gaan zitten) Ook aan het doorbreken van het vermijdingsgedrag van de cliënt wordt veel aandacht gegeven en druk uitgeoefend dat op te geven.

Korte Psychodynamische psychotherapie (2)


Psychodynamische psychotherapie is een vorm van psychotherapie die psychische klachten en problemen beschouwt als veroorzaakt door een verstoring van de dynamiek of het innerlijke krachtenspel tussen de verschillende instanties in de persoonlijkheid.
Een verstoring dus van het evenwicht tussen het ik of het ego, het superego (dus het geweten en de ik-idealen) en het Es (de driften of impulsen en verlangens)
In deze opvatting worden klachten en problemen dus veroorzaakt door – veelal onbewuste – innerlijke conflicten tussen die instanties.

Die innerlijke dynamiek of dat innerlijke krachtenspel is verstoord ten nadele van het ego
Het ego, dat als het goed is de sturende instantie in de persoonlijkheid is die alle van binnen en buiten komende prikkels integreert, kan daardoor zijn functies niet meer goed vervullen. Functies als: realiteitstoetsing, drift-of impuls regulatie, frustratietolerantie, afweerfunctie en de integratieve of synthetiserende functie.

Het is een vorm van psychotherapie die rekening houdt met de subjectieve ervaringen van mensen en het onbewuste en die meent dat de levensgeschiedenis van mensen grote invloed heeft op hun actuele leven en dat overdracht een grote rol speelt zowel in het dagelijkse leven van mensen en in een therapie en vooral ook dat weerstand en afweer (die inzicht en verandering tegengaan) in een therapie een rol spelen.

Dit houdt in dat een psychodynamische psychotherapie aandacht besteedt aan:
1. Al dan niet bewuste gevoelens en emoties zoals angst schuld en schaamtegevoelens
2. Driften of impulsen, behoeften, verlangens, wensen en fantasieën.
3. Gedachten of overtuigingen over zichzelf en anderen
4. Waarden en idealen.
5. De gewetensfunctie die vaak streng en veroordelend is
6. Illusies en desillusies of teleurstellingen of frustraties.
7. De levensgeschiedenis.
8. Relaties en het relationele functioneren. Dus de gebruikelijke, vaak diep ingeslepen en vaak
ook min of meer onbewuste gedrags-en reactiepatronen.
9. Weerstand en afweermechanismen.

De psychodynamische psychotherapie schept de mogelijkheid psychotherapie op maat te maken voor iedere individuele cliënt. Niet de methode maar de cliënt staat centraal.

Maar wat voor alle therapieën geldt, geldt ook voor de korte dynamische psychotherapie namelijk dat:
a. De motivatie of het doorzettingsvermogen van de cliënt en
b. zijn vermogen om een vertrouwensrelatie tot stand te brengen,
van grote invloed zijn op het al dan niet succesvol verloop van de therapie.

Kortdurende Dynamische Therapieën (3).
Kenmerken en onderlinge verschillen

De varianten van kortdurende dynamische therapieën (zoals die van Balint, Malan, Mann, Sifneos, Davanloo, MacCullough,Alpert en Fosha, Gillieron Luborsky en de Penngroep Strupp en Binder (Vanderbilt groep), Weiss en Sampson (Mount Zion groep) hebben een aantal elementen gemeenschappelijk, met name:

1.Beperking van het aantal sessies meestal tussen de 16 en 24, met een enkele tot maximaal 40 sessie. Dit om druk op de ketel te houden en een ‘zich nestelen” in de therapie te voorkomen.

2. De claim te werken vanuit een psychodynamische of psychoanalytische achtergrond, hetzij vanuit:
- Freuds structurele model zoals Sifneos, Malan en Davanloo
- De egopsychologie: Davanloo
- De object-relatietheorie of
- De zelfpsychologie.

3. Beperkte doelstelling, dus werken met een dynamische focus, een centraal thema of bepaalde gedrags- en reactiepatronen, of het gebrekkige gevoel van eigenwaarde.

4. Selectie van cliënten op basis van de mogelijkheid van het vaststellen van een centrale focus, egofuncties of motivatie, zoals blijkt uit een proeftherapie of proefduidingen.
Indicatie wordt in het algemeen gesteld bij goed gemotiveerde cliënten en die in staat zijn een betrekkelijk goede therapeutische relatie op te bouwen. Het gaat vaak om cliënten met persoonlijkheidsproblematiek, maar zonder uitgesproken persoonlijkheidsstoornis. Te grote impulsiviteit, neiging tot zelfdestructie, ernstige suïcidepogingen, langdurige psychiatrische opnamen en psychosen kunnen een contra-indicatie zijn.

5. Veranderingstheorie. Wat verandering bewerkstelligt, daarover verschillende de meningen
- Inzicht (Malan.Davanloo)
- Cognitieve herstructurering (Sifneos)
- Correctieve emotionele ervaringen(Davanloo)
- Een combinatie daarvan.

6. Actieve therapeuten
In tegenstelling tot de klassieke lang durende psychoanalyse waar de analyticus een afwachtend houding aanneemt, is de therapeut actief. Hij grijpt in als de cliënt teveel van het centrale thema afwijkt, stelt afweer en weerstand aan de orde, stelt vragen over impulsen, gevoelens, verlangens, behoeften, fantasieën, verwachtingen of overtuigingen van de cliënt.

7. De therapeutische relatie. Er wordt ruim aandacht besteed aan de relatie tussen cliënt en therapeut. Overdracht en tegenoverdracht krijgen aandacht. Dus de gevoelens over het in therapie zijn en de gevoelens over de therapeut en de relatie met de therapeut behoren tot de onderwerpen van gesprek, omdat immers de problemen en de klachten van de cliënt zich weerspiegelen in de therapeutische relatie.